‘Dit is een momentopname, geen eindbeeld’

Voor VNG-voorzitter Jan van Zanen was een zin in de Troonrede de kern van de huidige situatie: ‘Dit is een momentopname, geen eindbeeld.’ In de periode tussen de voorbereiding van de beleidsarme begroting en het nieuwe regeerakkoord laten gemeenten hun prioriteiten doordringen bij de onderhandelaars. ‘Ze hebben de boodschap goed begrepen.’

Duurzaam Nederland
Aan het huidige kabinet heeft de VNG-voorzitter gevraagd de boel “schoon achter te laten” om vervolgens de onderhandelaars voor een nieuw kabinet op het hart te drukken het aanbod van de gemeenten richting een duurzaam Nederland met de nadruk op circulaire economie, klimaatbeleid en een energietransitie recht te doen. ‘Dat geldt ook voor de verhoudingen met de medeoverheden. Samen kunnen we meer dan alleen. Er is geen stukje Nederland dat niet aan gemeenten toebehoort.’ Het gesprek verliep plezierig en constructief, aldus Van Zanen. ‘Er is het besef dat wij ertoe doen op weg naar een nieuw kabinet.’

Betere financiële verhoudingen
Ondanks de korte en beleidsarme Troonrede heeft Van Zanen toch aardige dingen gehoord over veiligheid, veiligheidsdiensten, cybercrime en zorg. Daarbij vond hij de passage over Sint Maarten mooi. ‘Maar laat ik als VNG-voorzitter het volgende citaat uithalen: dit is een momentopname, geen eindbeeld.’ Gemeenten hebben een grote en hele moeilijke taak uitgevoerd in het sociaal domein met 3 miljard euro minder budget. ‘Dat gaat goed, maar niet voor iedereen. Wij hebben onze hand uitgestoken. We hebben onze verantwoordelijkheid genomen en meegedaan, maar we willen ook meedoen in betere financiële tijden en betere financiële verhoudingen: in klimaat, woningbouw, circulariteit, bereikbaarheid en aanpak van de schuldenproblematiek. Ik heb vertrouwen in programmatisch werken met de nieuwe bewindspersonen.’

Bijstandsbudget aanpakken
De financiering van de jeugdzorg is een van de thema’s waar het “knarst en piept”, beaamt Van Zanen. ‘Het Transformatiefonds is nog niet in kannen en kruiken, maar wel nodig. De vraag is of het incidenteel is. Het is ook iets dat ze ons wel moeten gunnen.’ Wat ook niet moet blijven liggen is het verdeelmodel bijstandsbudget (BUIG), waar leden op het VNG-congres al een motie over aannamen richting het kabinet. ‘Het zou niet goed zijn als dat blijft liggen. Toen we het huidige kabinet vroegen dit op te lossen zeiden ze: dat mogen we niet. Tegen de onderhandelaars zei ik daarom: nu leg ik het bij jullie neer. Dat deed wel even zeer. De tekorten zijn deels incidenteel, maar er moet wel nu iets aan gebeuren. Die boodschap hebben ze goed begrepen.’