Democratisch gat moet worden gedicht

De Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant gaat door met het doorlichten van alle 67 Brabantse gemeenten. Zij voelt zich niet gefrustreerd door de kabinetsplannen om gemeenten op te schalen naar minimaal 100.000 inwoners.

Vernieuwende ideeën

De commissie pleit voor meer intergemeentelijke samenwerking, maar er moeten wel snel vernieuwende ideeën komen om het huidige gebrek aan democratische legitimiteit van samenwerkingsverbanden weg te werken.

Toekomstbestendig

Dit stelde commissievoorzitter Helmi Huijbregts in een toelichting op de voorlopige aanbevelingen over de toekomstbestendigheid van Midden-Brabant. ‘Onze opdracht blijft zoals hij is.’ Gedeputeerde Staten (GS) van Brabant hebben een brief met een dergelijke strekking naar alle Brabantse gemeenten gestuurd.

Herindelen laatste stap

Herindelen is in de ogen van Huijbregts ‘de laatste stap die kan volgen op samenwerken en samengaan. We willen geen herindeling opleggen.’ Wel stelt Huijbregts dat ‘samenwerking niet altijd voldoende is om toekomstbestendig te zijn.’ Ook GS schrijven dat gemeenten het financieel en bestuurlijk zwaar(der) krijgen door de decentralisaties en forse kortingen op het gemeentefonds. Hierdoor kan de toekomstbestendigheid ‘onder grote druk komen te staan’, aldus GS.

Onderzoek

Het rapport over Midden-Brabant is het tweede van de adviescommissie die eerder met haar bevindingen over Noordoost-Brabant kwam. Begin volgend jaar worden de resultaten van het onderzoek in Zuidoost- en West-Brabant bekend gemaakt, waarna in het voorjaar een totaal advies voor de provincie wordt opgesteld.

Samenwerking onvoldoende

De acht gemeenten  in Midden-Brabant  (samen bijna 400.000 inwoners) werken onvoldoende samen op operationeel niveau, zo concludeert de adviescommissie op basis van onderzoek en gesprekken met gemeenten. Om opgewassen te zijn tegen de taken die gemeenten op hun bordje krijgen, moet daar snel iets aan veranderen. De samenwerkingspartners moeten bij voorkeur in de regio zelf worden gezocht. Om ook op nationale en internationale schaal een rol te kunnen spelen, moet ook op onderdelen buiten de grenzen van Midden-Brabant worden gekeken.

Twijfels over bestuurskracht

Goirle moet in de ogen van de Adviescommissie gaan samenwerken met Tilburg. Hilvarenbeek, Oisterwijk en Haaren lijken logische partners. Dongen kan kiezen tussen aansluiting met De Langstraat (Waalwijk, Loon op Zand en Heusden) of Tilburg. Voor Gilze en Rijen is een verbintenis met Alphen-Chaam en Baarle-Nassau een logische keuze, maar de gemeenten kunnen ook voor aansluiting met de stad kiezen.  De adviescommissie heeft grote twijfels over de bestuurskracht van Hilvarenbeek en adviseert de provincie om de gemeente een bestuurskrachtonderzoek te laten ondergaan.

Democratische zeggenschap

Over welke vorm de diverse samenwerkingsverbanden moeten krijgen, laat de adviescommissie zich niet uit. Dat kan via ambtelijke samenwerking als mogelijke voorloper voor een ambtelijke en zelfs bestuurlijke fusie. Urgenter vindt Huijbregts het tekort aan democratische zeggenschap in samenwerkingsverbanden. ‘Daar moeten we nu echt werk van maken.’  Ze roept de Universiteit van Tilburg op om met vernieuwende ideeën te komen.