Bruls: ‘Meer dan ooit tijd voor ruimer belastinggebied’

Dat gemeenten van het kabinet de vrije hand krijgen in de besteding van 10 miljard euro voor de nieuwe taken op het gebied van jeugd, zorg en werk is flinke opsteker voor ze. Als ze straks ook nog meer lokale belastingen kunnen heffen om de ermee verbonden uitgaven te bekostigen, is het plaatje helemaal rond.

Bij uitgaven horen inkomsten

Volgens vice-voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls, is nu het moment voor Den Haag om door te pakken en gemeenten die financiële vrijheid te gunnen. ‘Bij de uitgaven horen ook de inkomsten’, zegt hij in reactie op de plotselinge ommezwaai van het ministerie van Binnenlandse Zaken het deelfonds sociaal domein en de bijbehorende bestedingsvoorwaarden te schrappen.

Nieuw schot voorkomen

Dat minister Plasterk eind vorige week, bij het scheiden van de markt, de vorming van een sociaal deelfonds schrapte en de 10,2 miljard euro die hij daarin wilde stoppen uiteindelijk zonder bestedingsvoorwaarden via een integratie-uitkering aan de gemeenten ‘overmaakt’, juicht Bruls toe. Dat was volgens hem een intens gekoesterde wens van de gemeenten. ‘Waar wij als gemeenten schotten willen weghalen tussen verschillende beleidsvelden, zou zo’n deelfonds alleen maar een nieuw schot vormen. Het zou ons belemmeren in efficiënt en flexibel werken’, zegt Bruls.

Noodzaak groter lokaal belastinggebied

Dat laat onverlet dat gemeenten in financiële zien meer dan ooit afhankelijk zijn van het rijk. Voor de verreweg de meeste gemeenten is de algemene uitkering uit het gemeentefonds de grootste inkomstenbron. Dat gemeentefonds groeit alleen maar: de omvang neemt volgend jaar in één klap toe van zo’n 15 naar ruim 25 miljard euro – zo’n anderhalf keer groter. Volgens Bruls kan het niet anders dan dat die decentralisaties ‘uit zichzelf’ de noodzaak van een ruimer lokaal belastinggebied op de Haagse agenda zetten. Nieuwe verantwoordelijkheden vragen op termijn ook om meer financiiële vrijheid. Hij put hoop uit de adviezen die gerenommeerde instellingen als het Centraal Planbureau, de Raad voor het openbare bestuur, de Algemene Rekenkamer en niet in de laatste plaats de Raad van State het kabinet in die richting gaven.

Goed voor lokale democratie

Veel taken en weinig zeggenschap is volgens de CDA-bestuurder een weeffout in het Nederlandse democratische stelsel. In Europa is Nederland daardoor zelfs het absolute buitenbeentje. ‘En vergeet niet: het is ook goed voor de lokale democratie. Als gemeenten zelf het verschil kunnen maken, hebben hun inwoners een reden te meer om naar te stembus te gaan’, zegt Bruls.