Brabantse gemeenten uit onder fusiejuk

Grootschalige herindelingsoperaties zijn uit de tijd, initiatieven moeten van onderop komen. Voor Brabantse gemeenten is geld en ruimte beschikbaar voor toekomstscenario’s en experimenten. De provincie wil dat er deze raadsperiode knopen worden doorgehakt.

Dat staat in een nieuwe visie ‘(Veer)Krachtig Bestuur: Op weg naar nieuwe samenwerking en samenhang’ die Gedeputeerde Staten (GS) van Brabant onlangs hebben vastgesteld.  Het samenvoegen van gemeenten, ambtelijke fusies en gemeenschappelijke regelingen – al dan niet dwingend opgelegd – zijn niet altijd toegesneden op de maatschappelijke en economische uitdagingen. Denk aan vergrijzing, de ongelijke bevolkingsgroei tussen stad en platteland, de verdere verschraling van het winkelaanbod en de noodzaak om in een toekomstbestendige economie te investeren.

Daarom heeft de provincie gekozen voor een nieuwe aanpak. Gemeenten mogen zelf met voorstellen komen over de manier waarop ze zich bestuurlijk en ambtelijk willen organiseren. GS stellen geld beschikbaar waarmee zij toekomstscenario’s in beeld kunnen brengen. Hoeveel euro’s beschikbaar zijn, is nog niet bekend. ‘De provincie gaat er hierbij vanuit dat alle voorstellen zich baseren op een gedegen analyse en dat ze voldoende concrete voorstellen bevatten voor effectieve samenwerkingsvormen.’ Ook willen GS ruimte bieden om te experimenteren. Als dat niet binnen de huidige wet- en regelgeving kan, zal de provincie bij minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) aankloppen.

Hoewel de ‘herindelingsdwang’ door de provincie is losgelaten, kunnen gemeenten niet achterover leunen. GS verwachten van elke gemeente een ‘constructieve en toekomstgerichte visie’. In deze raadsperiode moeten alle gemeenten tot bestuurlijke besluitvorming komen. Als zij dralen of er niet uitkomen, zal de provincie niet schromen om in te grijpen ‘op grond van onze procesverantwoordelijkheid voor het lokale bestuur’.

Met de nieuwe visie lijken GS afstand te nemen van de aanbevelingen van de commissie Huijbregts, die de bestuurs­­kracht van alle regio’s in Brabant heeft doorgelicht. De adviezen van de commissie vielen op zijn zachts gezegd niet bij alle gemeenten in goede aarde. Het eindadvies van medio vorig jaar luidde dat er 16 van de 67 gemeenten zouden moeten verdwijnen, dat zwakke gemeenten zich moeten bezinnen op hun toekomst en concrete herindelingsvoorstellen geen taboe meer mogen zijn.

GS weerpreken dat de adviezen terzijde zijn gelegd. ‘Deze visie bouwt voort op de rapporten van de commissie Huijbregts, maar ook op andere inzichten. ‘Wie met wie’ was overigens slechts een deelaspect van de adviezen en bovendien lang niet uitputtend voor alle Brabantse gemeenten’, laat de woordvoerder van gedeputeerde Bert Pauli (Economische Zaken en Bestuur, VVD) desgevraagd weten. ‘GS willen echt dat de samenwerkingen en samenwerkingsvormen worden geënt op een zo effectief mogelijke aanpak van de maatschappelijke problemen. Gemeenten zijn in samenwerking met een lokale/regionale vertegenwoordiging van de vier O’s (overheden, onderwijsinstellingen, ondernemers en maatschappelijke organisaties) het best in staat om deze analyse te maken.’