Bestuursakkoord: VNG krijgt het zwaar

Steeds meer gemeenten hebben aangekondigd op 8 juni tegen het bestuursakkoordakkoord te stemmen dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten met het Rijk heeft gesloten. Tijdens drie informatieve bijeenkomsten van de VNG met de leden was de stemming dat de sociale paragraaf van tafel moet.Volgens bestuurskundige Mirko Noordegraaf zal de VNG het nog moeilijk krijgen om het akkoord zonder problemen langs de klippen te leiden. ‘Hoe houd je al die kikkers in de kruiwagen? Kan de VNG met een oplossing komen die de gelederen gesloten houdt’?

Tegen
Niet alleen grote gemeenten als Amsterdam, Eindhoven, Maastricht, Hengelo, Wageningen, Nijmegen en Arnhem hebben zich al openlijk tegen het akkoord uitgelaten, ook kleinere als Smallingerland, Druten, Beuningen, Oirschot en Oosterhout. De vereniging van gemeentesecretarissen is tegen, net als de vakcentrale FNV en de provincies Noord-Holland, Friesland en Flevoland. De koepelorganisatie van sociale werkplaatsen Cedris maakt zich ernstig zorgen, net als de vereniging van Mantelzorgers en de Vereniging Gehandicaptenzorg.

Moeilijk
Bestuurskundige Mirko Noordegraaf van de Universiteit Utrecht denkt dat de VNG het op 8 juni ‘heel zwaar’ krijgt, maar hij waagt zich niet aan een voorspelling over de uitkomst. ‘Gevoelsmatig zeg ik dat de VNG het gaat redden en dat het niet dramatisch hoeft te eindigen. Aan de andere kant: het gaat om serieuze dingen en er speelt een hoop symbolisch politiek verzet mee. Het zal dus moeilijk worden.’

Losse schroeven
Noordegraaf ziet twee mogelijkheden voor 8 juni. De eerste is dat het hele akkoord op losse schroeven wordt gezet. De tweede is dat de pijnpunten – de sociale paragraaf -  in toom worden gehouden. Dat laatste kan door het akkoord op dat punt aan te passen of door een andere verdeling van de lusten en de lasten: niet alle gemeenten hebben in gelijke mate te maken met de problematiek van sociale werkplaatsen.

Paradox
Noordegraaf noemt het ironisch dat het bestuursakkoord uitvoerig stilstaat bij de kwaliteit van de relaties tussen het Rijk en lagere overheden, waar veel vertrouwen voor nodig is. ‘De paradox is dat dit soort akkoorden dat vertrouwen juist op scherp zetten tussen VNG en IPO aan de ene kant en de achterban aan de andere kant.’

Boontjes doppen
Steeds vaker hebben koepel- of brancheorganisaties last van hun achterban, zegt Noordegraaf. ‘Als de koepels iets doen wat de leden niet zint, pikken ze het niet langer. Leden willen hun eigen boontjes doppen en daarbij niet worden gedwarsboomd door de koepel. Dat heeft niks te maken met het kennen van de achterban, maar met belangenverschillen. Provincies en gemeenten worden gedwongen steeds meer taken te vervullen, en willen zich dan niet moeten conformeren aan centrale afspraken.’ Gemeenten hebben hun eigen opvattingen over sociale werkplaatsen, Wajong’ers en jeugdzorg.  ‘Daar komt bij dat deze sociale problematiek niet bij alle gemeenten in gelijke mate voorkomt. Dat maakt het heel moeilijk voor de VNG om de boel bij elkaar te houden.’

Correctie: In het artikel stond dat ook Divosa tegenstander is van het bestuursakkoord. Dit is onjuist. Divosa spreekt zich niet uit voor of tegen het bestuursakkoord, maar laat de oordeelsvorming aan de individuele gemeenten over.