'Bestuurlijke verhoudingen met rijk moeten beter'

Het is hard nodig dat de bestuurlijke verhoudingen tussen het Rijk en de decentrale overheden verbeteren. Het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Unie van Waterschappen onderschrijven deze conclusie van de Raad van State. ‘De Wet Hof en het Schatkistbankieren zijn voorbeelden van hoe het niet moet.’

Zorgen over decentralisaties

De koepels hebben een gezamenlijke reactie op de derde periodieke beschouwing van de Raad van State verstuurd aan de Eerste en Tweede Kamer. Ze delen de zorgen van de Raad van State over de decentralisaties. De manier waarop het kabinet de decentralisaties wil invullen en de bijbehorende optelsom van bezuinigingen, doen afbreuk aan de autonomie van decentrale overheden en zetten hen onder druk, stellen IPO, VNG en UvW in hun reactie op de beschouwing van de Raad van State.

Argumenten voor opschalen waterschappen ontbreken

Zo plaatst de Raad van State vraagtekens bij verdere schaalvergroting van de waterschappen. Hiervoor ontbreken in het regeerakkoord de argumenten, zowel als het gaat om verdere opschaling als om samenvoeging met de beoogde landsdelen. Peter Glas, voorzitter van de Unie van Waterschappen, sluit zich hier bij aan. ‘Waterschappen zijn de afgelopen decennia op eigen initiatief in enorm tempo opgeschaald. Verplichte verdere opschaling kan de dagelijkse taakoefening in de weg zitten. Er is bij waterschappen te allen tijde regionale kennis van het gebied nodig en contact met de belanghebbenden. Bovendien is ook in andere sectoren schaalvergroting geen toverwoord gebleken voor verdere doelmatigheid.’

IPO: ‘Niet dichtregelen’

De Afdeling constateert dat onder invloed van de decentralisaties de uitvoering van taken in medebewind toeneemt. IPO-voorzitter Remkes beaamt dit en roept de Tweede Kamer op in de desbetreffende wetgeving de decentralisaties niet te zeer dicht te regelen. ‘Bij decentralisaties gaat het ook om de kunst van het loslaten.’ Het IPO wil voorkomen dat de beweging tot schaalvergroting van het kabinet leidt tot blauwdrukdenken.

VNG: Ten koste van doelmatige uitvoering

De Raad van State stelt dat de energie en financiën die nodig zijn voor de opschalingsambities van het Rijk, ten koste kunnen gaan van de doelmatige en doeltreffende uitvoering van taken. Ook de VNG vindt dat alle energie gericht moet zijn op het goed kunnen uitvoeren van de decentralisaties. Gemeenten komen daartoe zelf tot adequate vormen van samenwerking.

Aanspreekbare overheid

De VNG onderschrijft bovendien de aanbevelingen om te zoeken naar een versterking van de relatie tussen burger en overheid vanwege de ‘decentralisatieparadox’. Nabijheid van bestuur en een aanspreekbare overheid worden steeds belangrijker door de grote decentralisatie van taken.