‘Allochtone politici niet bezig met eigen achterban’

Dat is de belangrijkste conclusie van Ethnic Minorities in Local Politics, comparing Amsterdam and Paris, het promotie-onderzoek van politicologe Laure Michon.

Michon vergeleek twee steden met elkaar - Amsterdam en Parijs - en twee tijdsperiodes: eind jaren 90 en de jaren 2006-2008. Uit gesprekken met allochtone raadsleden hier en daar, toen en nu, blijkt dat de meerderheid van de politici helemaal niet bezig is met hun eigen afkomst of etnische groep, maar dat hun partij en de kiezers hen vaak wel beschouwen als vertegenwoordiger van een bepaalde bevolkingsgroep.

Was u verbaasd over de uitkomst van uw onderzoek?
‘Ja, op basis van de berichtgeving en het publieke debat hierover had ik verwacht dat meer politici zouden zeggen dat ze de eigen etnische groep wilden vertegenwoordigen. Maar de grote meerderheid zei het algemeen belang te willen dienen.’

De eigen etnische groep willen bedienen als politicus is not done in Nederland. Kreeg u geen politiek- correcte antwoorden?
‘Ik denk dat dat met mijn manier van ondervragen wel gebleken zou zijn tijdens de interviews. Daarbij heb ik ter controle de handel en wandel van de geïnterviewde politici nageplozen in krantenarchieven. En een belangrijke aanwijzing is dat eind jaren 90, toen er in Nederland nog een ontspannen sfeer heerste rondom allochtonen, verreweg de meeste raadsleden óók zeiden dat hun etnische achtergrond niet of nauwelijks een rol speelde. Terwijl dat in die tijd echt geen taboe was.’

Hoe verklaart u dit?
‘Allochtone politici zijn net als autochtone vrijwel altijd hoog opgeleid, anders dan de meeste migranten. Ze hebben zich in veel gevallen losgemaakt van hun gemeenschap. Bovendien zijn ze vaak afkomstig uit een minderheid van de etnische groep waarmee ze geassocieerd worden. Bij de Turken gaat het om Koerden, Alevieten of Syrisch-orthodoxen, en bij Marokkanen om Arabieren, terwijl de meeste Marokkaanse Nederlanders Berber zijn.

Wat ook opvalt, is dat ze geregeld een bijzondere migratiegeschiedenis hebben. Of ze zijn geboren uit een gemengd huwelijk. Slechts een minderheid van hen komt uit een klassiek gastarbeidersgezin. Kortom: allochtone politici zijn eigenlijk niet representatief voor de achterban die men denkt dat ze vertegenwoordigen.’

De buitenwereld ziet dat anders.
‘Ja, politieke partijen denken dat het goed is om allochtone kandidaten te hebben omdat die weten wat er in een bepaalde bevolkingsgroep leeft, en daar contacten hebben. Bovendien willen ze graag dat hun lijst een afspiegeling is van de samenleving. En door de kiezers worden de allochtone raadsleden benaderd als iemand die “hen” in het bijzonder vertegenwoordigt. Dan is het voor die politici lastig om een goed evenwicht te vinden tussen die verwachtingen aan de ene kant, en aan de andere kant het idee dat ze niet te veel etnische politiek moeten bedrijven.’

Ze worden vaak ook met voorkeurstemmen uit de etnische achterban gekozen.
‘Dat is zo, en dat schept extra verwachtingen. Maar je moet de implicaties daarvan niet overdrijven. Misschien dat het in kleinere plaatsen anders is, maar in grote steden als Amsterdam zouden de raadsleden er niet mee wegkomen als ze alleen hun eigen achterban zouden bedienen. Daarvoor staan ze te veel in de schijnwerpers.’

Er zijn anders aardig wat voorbeelden geweest van allochtone politici die dat verwijt kregen. Zoals Tara Sing Varma, een van de door u geïnterviewde raadsleden.
‘Dat waren uitzonderingen. De media vestigden daar de aandacht op, zodat het beeld ontstaan is dat alle allochtone politici zich op hun eigen groep richten of op migranten in het algemeen. Maar dat is dus niet het geval. En wanneer het wel gebeurt, zijn politieke partijen mede-verantwoordelijk. Zij horen er zorg voor te dragen dat allochtone politici hun etnische groep ontstijgen.’