Aanpak agressie ook taak van gemeenten zelf

Gemeenten moeten meer investeren in samenwerking met politie en het Openbaar Ministerie nu dit haar nut heeft bewezen.

Gemeenten hebben zelf verantwoordelijkheid
Dat schrijft minister Plasterk naar aanleiding van een evaluatie van de Eenduidige Landelijke Afspraken (ELA). Die zijn in 2010 gemaakt om geweld en agressie tegen werknemers met een publieke taak aan te pakken. Gemeenten en andere werkgevers met een publieke taak hebben zelf ook een verantwoordelijkheid en mogelijkheden om aan de slag te gaan, vindt Plasterk. Zij kunnen zelf casemanagers aanstellen, deskundigheid bevorderen en een incidentenregistratie opzetten. Verder breidt Plasterk de ketenintensiveringsregio’s binnen het programma Veilige Publieke Taak (VPT) uit tot een landelijke dekking in 2013.

12 procent “gemeentewerknemers” deed aangifte
De evaluatie beschrijft de naleving van de afspraken binnen vier beroepsgroepen. Een van die vier beroepsgroepen zijn werknemers van gemeenten. Door de diversiteit van de beroepsgroep is het moeilijk om een algemene uitspraak te doen over de omvang van agressie en geweld tegen de 170.000 werknemers van de gemeenten. Een onderzoek uit 2010 maakte een selectie uit alle functionarissen van werknemers die veel burgercontacten hebben. Daaruit bleek dat 56 procent met geweld of agressie was geconfronteerd. Geëxtrapoleerd komt neer op 95.000 mensen. Gemiddeld deed 12 procent van hen aangifte, wat zou neerkomen op 11.000 aangiftes vanuit gemeenten bij de politie.

Gemeenten nemen al maatregelen
In het onderzoek geven gemeenten voorbeelden van preventieve maatregelen die zij al nemen om een veilige werkomgeving voor hun werknemers te creëren. Maastricht maakte de afspraak dat bij risicoklanten bij de sociale dienst standaard een collega aanwezig moet zijn en de beveiliging extra oplet. Deze en andere preventieve maatregelen werken volgens de gemeente goed. ‘Iedere bezoeker ziet nu meteen dat er veel aandacht is voor veiligheid en dat werkt preventief: er is minder overlast en mensen gedragen zich netter.’ Een ander goed voorbeeld is om de informatievoorziening in milieuparken te stroomlijnen en niet via vier verschillende kanalen en met verschillende boodschappen te laten lopen. Dat riep namelijk ook agressie op bij de poort.

Almere werkt aan aangiftegenerator
Een derde voorbeeld komt uit Almere, waar medewerkers op het gemeentehuis een module e-learning op hun computer hebben die hen leert hoe met agressie om te gaan en het ook te voorkomen. De gemeente werkt met het A+O Fonds aan een aangiftegenerator om aangiften te stimuleren en gemakkelijker te maken. Cition, dat parkeertoezicht in Amsterdam uitvoert, geeft in het rapport aan dat meer parkeervergunningen uitdelen dan er parkeerplaatsen zijn een voedingsbodem is voor geweld en agressie tegen parkeerwachters. Ook één norm hanteren en die ook handhaven is belangrijk. Niet alleen wat betreft het eigen gedrag, maar ook over welk gedrag van burgers wordt geaccepteerd.

Ervaringen gemeenten met politie wisselend
Ervaringen van gemeenten met de politie lopen uiteen van zeer positief tot zeer negatief. Verschillen tussen korpsen zijn daarbij groter dan verschillen binnen korpsen. Indicator was of je als werknemer van de gemeente meteen bij elk bureau aangifte kon doen Bij de vier onderzochte korpsen ging het alleen bij Amsterdam-Amstelland vrijwel altijd goed. Bij andere korpsen waren ervaringen met de politie minder goed of zelfs ronduit slecht. In een gemeente was in 2010 dertien keer aangifte gedaan, maar werd slechts drie keer proces-verbaal opgemaakt. De dader was in alle gevallen bekend, maar er werden geen aanhoudingen verricht. Een vast contactpersoon bij de politie hebben werkt wel goed. In het rapport staat dat naast praktische afspraken en samenwerking op operationeel niveau er ook structurele afspraken nodig zijn op strategisch niveau. Alles overziend is de conclusie dat de samenwerking tussen politie en gemeente, zij het langzaam, beter gaat dan twee jaar geleden.

Persoonlijke contacten sleutel tot succes
Het Openbaar Ministerie staat voor gemeenten als ketenpartner meer op afstand. Door te investeren in een ketenintensiveringsregio kunnen de contacten relatief snel aanzienlijk verbeteren. Het aanstellen van ketenmanagers bij zowel de gemeente als bij de politie en het Openbaar Ministerie blijkt doorslaggevend te zijn. Persoonlijke contacten op tactisch en operationeel niveau zijn de sleutel tot succes.

Politie moet altijd reageren bij verzoek om assistentie
De ministers Plasterk en Opstelten schrijven in de Kamerbrief over de evaluatie dat goede ondersteuning van en informatievoorziening aan slachtoffers door de politie en het Openbaar Ministerie cruciaal zijn voor een succesvolle aanpak. Afspraken worden over het algemeen goed nageleefd, maar er is ruimte voor verbetering. Het rapport doet drie aanbevelingen: de politie moet haar aanpak verbreden, het Openbaar Ministerie moet slachtoffers centraal stellen en de werkgevers moeten investeren in samenwerking met politie en Openbaar Ministerie. In de nieuwe versie van de ELA wordt opgenomen dat de politie altijd reageert bij verzoeken om assistentie bij agressie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak. Jeugdigen worden zo nodig doorverwezen naar bureau Halt en bij recidive wordt bekeken of gedragsmaatregelen, zoals trainingen en cursussen, kunnen worden opgelegd in aanvulling op straffen.