'Trainees vaak breekijzer in vastgeroeste organisatie'

Ze zijn onbevangen en denken vaak niet langs hiërarchische lijnen. Waardoor het zomaar kan gebeuren dat een trainee bij de wethouder binnenstapt om een idee te pitchen. Eenmaal de schrik voorbij verwelkomen gemeenten de veranderkracht van de nieuwkomers.   

‘Supereffectief hoor, als iemand bij de gemeentesecretaris of wethouder binnenstapt, dwars door alle lagen heen. Maar het wekt soms ook weerstand op. Daarom leren we onze trainees eerst even de teen in het water te steken, omgevingssensitief te zijn’, zegt Jurgen Bartholomeus, coördinator Trainees bij de VNG. Maar niet teveel, voegt hij eraan toe. Een wat onorthodoxe aanpak is ook wat er van ze verwacht wordt: fungeren als breekijzer in een omgeving waar vanouds veel gericht lijkt op onzekerheidsreductie, betrouwbaarheid en risicobeperking. 

Andere vragen
Trainees stellen vragen die anderen niet stellen (‘Waarom doen we dat zo?’), doorbreken vaste patronen en gebruiken daar vaak digitale handigheidjes bij. Maar het belangrijkste wat ze meebrengen, volgens Bartholomeus: ‘Energie. Dat werkt aanstekelijk. Ze zijn nog niet verandermoe.’

Van de gemeenten heeft 36 procent een traineeprogramma (Bron: Enquête Personeelsmonitor 2016 A+O Gemeenten). Sommige gemeenten ontwikkelen in eigen huis een trainee-programma, of doen dat samen met marktpartijen. Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht hebben naast de gebruikelijke traineeships een specifiek traineeprogramma Informatiemanagement. Ook de VNG geldt als hofleverancier, met jaarlijks 40 tot 50 trainees. Een deel van hen voert een opdracht uit bij de VNG zelf.

Gemeentelijke vraagstukken
‘Dat heeft inmiddels zoveel naam opgebouwd, dat behalve gemeenten ook de rest van de publieke sector ons weet te vinden’, zegt Bartholomeus. ‘Onze trainees zitten bij ministeries, provincies, maar ook bij waterschappen en veiligheidsregio’s of andere samenwerkingsverbanden. Het is niet zo dat ze willekeurig ingezet worden bij andere bestuurslagen; er is altijd wel een link naar gemeentelijke vraagstukken. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bijvoorbeeld heeft veel te maken met de Omgevingswet. Van daar is voor trainees de stap naar andere bestuurslagen niet zo heel groot.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 5 van deze week (inlog)