'Overheid heeft te weinig oog voor ambtenaar die flexibeler wil werken'
Ook overheden moeten op termijn meer met flexibele contracten gaan werken, of z nu willen of niet. Een vast contract voelt voor de moderne, zelfbewuste medewerker als een keurslijf. ‘Wil je straks goede mensen hebben, dan moet je als organisatie daar rekening mee gaan houden’, stelt de Leidse hoogleraar internationaal arbeidsrecht Paul van der Heijden.
Of ze willen of niet, ook overheden moeten op termijn meer met flexibele contracten gaan werken. Een vast contract voelt voor de moderne, zelfbewuste medewerker als een keurslijf. ‘Wil je straks goede mensen hebben, dan moet je als organisatie daar rekening mee gaan houden.’
Aan het woord is de Leidse hoogleraar internationaal arbeidsrecht Paul van der Heijden. Volgens Van der Heijden, tevens voorzitter Bestuur Leerstoelen van het CAOP, houden overheden in hun personeelsbeleid en -planning te weinig rekening met de algemene trends in de samenleving. Met name voor de behoefte aan flexibilisering van de contracten op de arbeidsmarkt hebben ze een blinde vlek.
Volgens de hoogleraar is er sprake van een polarisatie op die arbeidsmarkt, waarbij de topkaderbanen en de banen voor de laaggeschoolden aan de onderkant blijven. ‘Het vuilnis moet worden opgehaald’, zegt hij. ‘Maar de middenkaderbanen vallen grotendeels weg.’ Daar zal een oplossing voor moeten komen.
De tweede trend is die van de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Het aantal vaste contracten neemt al zo’n twintig jaar af. Tegelijk neemt het flexwerk enorm toe in de vorm van nulurencontracten, uitzendwerk en parttimers. ‘Een derde van de werkgevers trekt zzp’ers aan. Intussen zijn er één miljoen zzp’ers – dan heb ik het over mensen die hun diensten aanbieden die voorheen in dienstverband werden verricht – in ons land en werkt nog maar 68 procent met een vast contract. Let wel, in 1980 was dat nog 89 procent! Die verschuiving van vast naar flex zie je vooral in het bedrijfsleven. Bij de overheid is het minder, afhankelijk van waar je kijkt. Bij Defensie zijn contracten voor bepaalde tijd namelijk heel gewoon. Kijk je naar de hele overheid, dan is het percentage vaste contracten volgens CBS-cijfers 82’, aldus Van der Heijden.
Het arbeidscontract zoals wij dat kennen, is niet van alle eeuwen. Welbeschouwd is het zo’n honderd jaar oud. Een gevolg van de industrialisering. ‘Daarvoor werkte iedereen op het land, als een soort van dagloner. Het is een typisch 20e-eeuws ding. En onderwijl is het arbeidscontract hard op zijn retour. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd’, zegt de hoogleraar.
De oorzaken zijn enerzijds economisch. ‘Vaste arbeid is te duur geworden. De arbeidskosten zijn de afgelopen vijf jaar 12 procent gestegen. Als werknemer koop je daar niets voor, want de reële lonen zijn in datzelfde tijdsbestek 12,5 procent gedaald. Dat verschil gaat naar staat om daar te worden herverdeeld. De arbeidskosten lijken in die zin erg op de benzineprijs. Van de 1,80 euro die een liter kost gaat 1,15 naar de belasting. De arbeidskosten als ziektekosten en pensioenafdrachten zijn voor een belangrijk deel voor rekening van de werkgever. Die torenhoge kosten vormen voor het bedrijfsleven een belangrijke incentive voor flexibilisering.’
Tucht
Bij de overheid ontbreekt die drijfveer. Ten eerste omdat daar volgens Van der Heijden ‘de tucht van de markt’ ontbreekt. ‘Er is budget en dat geef je uit’, zegt hij. ‘In het bedrijfsleven moet het eerst worden verdiend.’ Een extra rem op de ontwikkeling richting flex is de hoge mate van vergrijzing – 55 procent van het personeel is ouder dan 45 jaar – en de door bezuinigingen noodzakelijk geworden personeelsreductie. ‘Die arbeidsmarkt zit compleet vast. Er komt niets meer bij. Mijn inschatting is dat het zeker nog tien jaar gaat duren voordat er beweging in de zaak komt.’
Waar de overheid tot in lengte van jaren ongevoelig blijft voor tucht van de markt, geldt dat waarschijnlijk niet voor een andere kracht van buiten: druk van de individuele werknemer. Het kan volgens Van der Heijden niet anders dan dat die ook de overheid gaat beïnvloeden. ‘Steeds meer individuele werknemers willen zo flexibel mogelijk zijn. De zelfbewuste burger/medewerker wil zelf kunnen bepalen wanneer en hoe lang hij werkt en in welk deel van zijn leven hij wat doet. Die sociaal-culturele trend wordt een grote stimulans voor nog verdere stijging van het aantal zzp’ers. Daar zal de overheid, of ze nu wil of niet, ook op moeten gaan inspelen. Wil je als werkgever goede mensen hebben, houden of krijgen, dan moet je daar in je personeelsbeleid rekening mee gaan houden. Als je gewoon als goed werkgever mee wilt blijven doen, dan moet je tegemoet komen aan de trend.’
Dat vaste arbeidscontract of die vaste aanstelling, zijn niet meer en niet minder dan overblijfselen van een 20e-eeuws regeling. Een centraal punt waaraan in ons land alles is en wordt opgehangen, een spil waarom het hele stelsel draait: hypotheek, huurcontract, vakantiegeld. ‘Een vast contract is het walhalla. Het grootste voordeel ervan is de bescherming die het biedt. Daarom is het een hebbedingetje’, zegt Van der Heijden. ‘Alles is geregeld, het bedje gespreid.’ De verschillen tussen los en vast zijn te groot. ‘Voor zzp’ers is niets geregeld. Dat is een woestijn.’
Omdat de trend van flexibilisering zal doorzetten, gaan andere contracten volgens hem de voorkeur verdienen. Werkgevers zouden er goed aan doen niet langer het arbeidscontract centraal te stellen, maar een breed begrip van arbeidsrelaties. Iedereen die werk aanbiedt, valt onder die kring. ‘Ons arbeidsbestel is in de 20e eeuw geconcentreerd rond het vaste arbeidscontract. Dat arbeidsbestel is langzaam maar definitief gekanteld, vooral doordat flex en zzp een grote omvang hebben gekregen ten koste van dat vaste contract. Dat is onomkeerbaar. Daarom kunnen we in het vervolg beter de arbeidsverhouding centraal stellen, een breder begrip, waarin flex en zzp zijn begrepen. Dat is een echt kantelpunt, zo je wilt revolutie, in ons denken over werk. Vervolgens moeten we vaststellen welke niveaus van bescherming we voor welke groepen waar – in de wet of de cao bijvoorbeeld – willen vastleggen.’
Bescherming
Hoeveel kosten er aan zo’n arbeidsverhouding verbonden zijn, hangt af van welk niveau van bescherming je wilt bieden aan de diverse leden van die kring. ‘Je kunt verschillende lagen aanbieden. Zeker is dat topbescherming voor iedereen te duur is.’
De normalisering van de arbeidscontracten van ambtenaren, waarmee hun vaste aanstelling komt te vervallen, vormt in zijn ogen een eerste stap in de richting van flexibilisering. ‘Er is geen enkele reden om daaraan vast te houden. Waarom zou je zo ingewikkeld doen? Maar het volgende noodzakelijke politieke antwoord op de trend van flexibilisering is onvoldoende. Wat minister Asscher [Sociale Zaken/red] vooral probeert, is om flex buiten de deur te houden. Maar dat gaat niet gebeuren.’
Reacties: 38
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Wat is nu eigenlijk het probleem? Ik heb uitsluitend gedoeld op de algemene bijstand, waarop ook een ZZP 'er - net zoals in beginsel iedere andere Nederlander - het volste recht heeft. Artikel 20, lid 3 van de Grondwet luidt: "Nederlanders hier te lande, die niet in het bestaan kunnen voorzien, hebben een bij de wet (thans de WWB) te regelen recht op bijstand van overheidswege. Dat is dus het nationale sociale vangnet. Voorliggende regelingen als negatieve randvoorwaarde waren er al bij de Armenwet 1912, te weten het subsidiariteitsbeginsel (dat de Armenwet kende naast het hardvochtige onvermijdelijkheidsbeginsel). Voorheen was een en ander geregeld in de Algemene Bijstandwet (in werking getreden 1 januari 1965, welke in 1996 nog werd vervangen) en thans in de Wet Werk en Bijstand. Raadpleeg voor uw recht op bijstand vooral artikel 11 (Rechthebbenden) van de WWB.
Als men kijkt hoe de rijksoverheid de laatste jaren taken naar beneden aan het wegzetten, met vaak opgelegde (verplichte) bezuinigen, hoezo durft men dan nog te spreken van niet inovatief kunnen werken, denken en het niet tonen van flexibiliteit? Er moet meer werk met minder medewerkers uitgevoerd worden. Het naar benenden wegzetten is natuurlijk puur vanuit kostenoverweging, immers bij gemeenten zijn de loonkosten lagere!
Flexabiliteit strook niet in hoe de maatschappij momenteel is ingericht, wil men iets (financieel), dan wordt daar vastigheid voor gevraagd. De opmerking dat ambtenaren meer flexabiliteit willen herken ik ten zeerste niet op dit punt. In mijn team van 50 medewerks is zo'n 35% jonger dan 40 jaar. Ik kan alleen maar aangeven dat ze alle (zonder uitzondering) hebben lopen lobbyen om maar zo snel mogelijk een omzetting van tijdelijk dienstverband naar een vast contract te kunnen verkrijgen!
Het probleem van de huidige samenleving is dat we een aandeelhoudersmaatschappij hebben, alles ten gunsten van winst, waarbij we ons grootste kapitaal, de medewerker, ondergeschikt hieraan hebben gemaakt . Gaan wij als overheid hierin mee?
Een gemeente is nu eenmaal geen bedrijf, wat niet let dat je goed moet nadenken waarmee je bezig bent, of je processen optimaal verlopen! We moeten de klant centrala stellen, maar weten wij wel wat deze klant wil, hierin kunne we leren van het bedrijfsleven. Hiernaast moet er ook het besef zijn dat gemeente vele taken hebben te vervullen, rendabel of niet! Het drijfsleven investeert uitsluitend in rendabele producten, niet rendabele worden afgestoten, maar dat kan de overheid helaas niet, immers deze taken worden door geen ander opgepakt en de burger heeft hierin wel weer verwachtingen.
Zeg het maar, want ik begin zo langszaam aan de weg kwijt te raken!
Waarom is daar een flexibel contract voor nodig?
Heeft die hoogleraar dit echt zo gezegd en bedoeld? Of is hij onjuist geciteerd? Hoop ik, want anders kan ik deze wetenschapper niet serieus nemen.
Voor werkgevers lijkt het me uiteindelijk ook nadelig; veel loyaliteit en extra inzet hoef je niet te verwachten van je mensen, als je ze na een paar jaar dumpt.
Daar is op zich niets op tegen. Overheidssteun hoort uitzonderlijk te zijn. Ik voel alleen in de vele reacties op deze site dat men denkt dat zelfstandigen als het even niet meezit toch gewoon even de bijstand in kunnen. Dat is dus niet zo om de redenen die ik aangeef.
Kortom, voor leegloop moet je als zelfstandige zelf voorzieningen treffen, en is de gang naar de Sociale Dienst, als je dat al zou willen, minder gemakkelijk dan voor werklozen.
Bij de overheid zie je dat vrijwel niet, en dat is wellicht omdat de overheid doorgaans meer risicomijdende mensen aan zich gebonden heeft.
Of die trend doorzet, en of al die keuzes van deze mensen even doordacht zijn laat ik in het midden. Maar het is onmiskenbaar een trend in de samenleving. Ook onder studenten van nu heerst veel meer ondernemingszin dan 20 jaar geleden. Kortom, een daadwerkelijke trend, en of die doorzet of weer afzwakt zal de toekomst leren.
Banken denken dan ook steeds meer na hoe ze ook leningen op maat kunnen gaan maken voor deze groeiende groep. Tot dusverre is een loonstrookje wel zo handig bij het krijgen van een hypotheek, maar drie jaarrekeningen waaruit blijkt dat je voldoende inkomen genereert helpen tegenwoordig ook.
Wat je in feite voorlegt over de bijstand is dat (en laten we ze voor het gemak maar weer eens over een kam scheren) zelfstandigen die geen opdrachten kunnen krijgen niet rechtmatig aan overheidshulp (in de toekomst ook zelfstandigen) kunnen komen omdat ze simpelweg uit principe geen uitzend werk of andere contactuele verplichtingen aan willen gaan? Klinkt mij in de oren alsof het woord "werkeloos" wordt verwisseld met "arbeidscontractloos". Hiermee ontstaat een verschil met eenzelfde resultaat nl. "opdrachtloze ondernemer" en "arbeidscontracloze medewerker".
Voor de een geldt de verplichting tot solliciteren en voor de ander...? Wie zegt dat uitschrijven uit de KvK dan moet? Met een inschrijving in de KvK kan je ook prima vakken vullen of rooie kool steken hoor.
Daarnaast moeten we wel eerlijk blijven en is de gang naar de sociale dienst voor niemand echt makkelijk. Als je jezelf dan ook nog eens een bepaalde levensstandaard aanmeet dan kan het inderdaad een drempel te hoog worden. En wie wil er nou z'n dure auto verkopen? Nee dat risico verdisconteren in een uurtarief klinkt een stuk logischer.
Als een vaste medewerker bij zijn salarisonderhandelingen z'n (toekomstige) werkgever voorschotelt waar hij/zij voor de toekomst allemaal rekening mee houd (pensioengat, terugloop bij ziekte, afschrijving auto, hypotheek huis, periode zonder werk na ontslag) in dat bedrag dan wordt hij/zij voor gek verklaard, als een inhuurkracht z'n uurtarief doorgeeft snappen we het ineens allemaal.
Laten we alsjeblieft ophouden met de stelling dat een inhuurkracht goedkoper is. De aannemers die ik werk laat doen werken tegenwoordig allemaal met inhuurkrachten... goedkoper is het nog nooit geworden.
En laat ik er nog maar een ingooien, een gemeente met meer geld door goedkopere krachten geeft meer uit aan waanzinnige projecten. De begrotingen van gemeenten zullen niet slinken zolang er politiek gewin te behalen is bij bijzondere en veelal onnodige projecten. Projecten waarbij inhuur maar al te lief garen spint, want tja... naar de sociale dienst omdat je geen opdrachten hebt is ook zo wat.
Laat verstand nou eens regeren.
Bijstand aanvragen is voor iedereen vernederend, want de sociale dienst is een girogluurder in optima forma. Alles moet op tafel komen en iedereen valt overeenkomstig artikel 1 van de Grondwet onder hetzelfde doorlichtende regime. Er hebben zich in de loop der tijden heel wat drama's afgespeeld door frustraties van cliënten. In één van de gemeenten waar ik heb gewerkt sprong ooit een man met een honkbalknuppel over de balie en sloeg - volledig door het lint gegaan - alles kort en klein. En dat voor iedereen sollicitatieplicht geldt, dus ook voor failliete ZZP 'ers valt gewoon onder de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, te weten het gelijkheidsbeginsel. Gelijke monniken (want bijstandsbehoeftig), gelijke kappen.
Zoals economie tegenwoordig gedefinieerd wordt, is het een geldsaldo. Niet het belang van de mens. Volgens mij gaat de economie juist over mensen. Deze manier van denken past in het fenomeen dat de economie groeit, maar dat de banen afnemen. We lopen een dogma achterna op grond waarvan Rutten c.s. hun nachtwakerstaat opbouwen.
Dat heeft niets met mooie auto's te maken, want zelfstandigen, die aan willen kloppen bij zo'n regeling, hebben al lang geen mooie auto meer.
Tot slot, dat gemeenten onnodige projecten zouden starten is niet de schuld van zelfstandigen, die daarin emplooi vinden, maar van de gemeenten die daartoe besluiten. Jij zet de wereld wel heel erg op zijn kop als je zelfstandigen verwijt dat ze een klus aannemen bij een gemeente in een project, dat in jouw ogen onnodig is. Stort hij jouw salaris terug als jouw werkgever jou dingen laat doen, die in jouw ogen onzinnig zijn?
Als de overheid nog capabele en betrokken ambtenaren wil vinden zal ze een fatsoenlijk contract moeten aanbieden. Alternatief is steeds meer hele dure externe inhuren, dan staat die hoogleraar waarschijnlijk weer te dringen.
Van der Heijden kan niet - zoals hij doet - voorbij gaan aan het gegeven dat de overheid - ondanks de bedrijfkundige saus die er vaak algemeen overheen gegoten wordt - een standvastige overheid moet zijn. Dat betekent dat flexibiliteit er minder kan heersen dan in het bedrijfsleven. Ambtenaren (en dan met name de beleidsvormers en -uitvoerders) moeten - ja, dit is normatief - een constante factor kunnen vormen, omdat zij het werk van bestuurders - die als het ware in- en uitvliegen - mogelijk maken. Zonder een dergelijk ambtelijk skelet kunnen bestuurlijke spieren geen aanhechting vinden. Zzp'ers en tijdelijk gecontracteerden kunnen een rol spelen (voornamelijk in de bedrijfsvoeringsonderdelen van de overheid) , maar daar moet niet een te groot gewicht aan worden toegekend. Bovendien is het nog maar de vraag of zij on the long run goedkoper zijn.
Voor welke ambtenaar heeft de overheid als werkgever wel oog? De onderhandelingen over de gemeente "CAO" en de non-uitkomsten spreken de laatste 6 jaar boekdelen.
Bij elk artikel in BB krijg ik steeds meer het gevoel dat de werkgever dicteert en in hun straatje passende personen laat opzoeken, die anderszins wel wat publiciteit kunnen gebruiken. Merkwaardig aan dit onderzoek is dat bij navraag onder collega's en de sollicitanten al jaren een tegengesteld geluid krijg te horen.
Concluderend de ervaring leert dat je net zo min de werkgever (streven naar goed werkgeverschap) als de hoogleraar op zijn woord kan geloven. Ook al zit in alles vast een kern van waarheid.
1 de ambtenaar en vele anderen zitten zeker niet te wachten op een flexbaan. Tijdelijke banen passen nog niet goed in de samenleving waar een vaste baan telt voor bijvoorbeeld een banklening. Jongeren zijn nog niet zo met een vaste baan bezig maar als zij zich eenmaal willen settelen willen ook zijn die vaste baan. Nu zijn zij bovenal blij met een baan.
2 ja zeker zijn de flexbanen gestegen en zijn er veel ZZPers. Maar velen zijn uit armoede ZZPer geworden. Ik heb ook gezien hoe medewerkers gedwongen werden hun uitzendbaan om te zeggen en in te ruilen voor een ZZPcontract. Huilende medewerkers aan mijn bureau.
Nulurencontracten is medewerkers af laten wachten of zij ingehuurd worden. Honger lijden. Deze constructie is gelukkig steeds meer verboden. De verschuiving naar flexcontracten zoals deze nu bestaan is dus een ongewenst effect. De trend is er, maar niet ingegeven door de medewerkers!
3 de arbeidskosten zijn wel gestegen maar de salarissen niet. De staatskas wordt inderdaad meer gespekt. Niet alleen de benzine is een melkkoe voor de staat maar ook de medewerker en werkgever. Niet voor niets vragen diverse politieke partijen om een verlaging van de arbeidskosten om het de werkgeven makkelijker te maken.
4 de drijfveer is er bij de overheid zeker niet uit. Het lijkt in het artikel alsof de overheid niet op haar budget hoeft te letten. De overheid doet dat simpeler. 20 miljoen tekort is schrappen van banen tot 20 miljoen. Nu vliegen ook duizende banen er uit omdat de overheid haar boekhouding niet sluitend krijgt.
5 die tucht...ik heb als sociologe wel vaker voorspellingen gehoord van wetenschappers en moest er vaak om lachen omdat het te voorzien is hoever zij ernaast zitten.
Ja, de medewerker van de toekomst (morgen al) wil wel meer en meer het eigen werkritme bepalen. Daarbij zeggen zij niet dat zij flexwerker willen worden. Wij zullen wel een ander soort dienstverband krijgen.
6 het kantelpunt is zeker geen revolutie eerder een evolutie. In de wet zijn we nu de flexcontracten zoals de nulurencontracten aan het regelen en in de CAO's moeten afspraken gemaakt worden. Niet om iedereen een vaste baan te geven maar wel een eerlijke zekerheid en de ZZp'ers en payrollers niet de woestijn in sturen.
7 vaste contracten eruit en alleen flexwerkers erin zal ook niet gebeuren. We moeten niet zoeken binnen vast of flex maar kijken wat de behoefte van de werkgever en medewerkers is aan arbeidsverhouding en daar de wet op aanpassen.
Een evolutie in werkrelaties is van alle tijden en vaak uit nood geboren. Gelukkig hebben we de vakbonden en de wetgeving om het evenwicht tussen werkgever en werknemer te bewaken. De kunst is daarbij om niet vastgeroest te zijn maar te blijven bij de nieuwe behoeften van alle partijen.
Ik vind de visie van Van der Heijden heel fris en ook wel realistisch. Ik ken voldoende professionals die graag op een flexibele wijze voor de overheid werken. Dat varieert van de zelfstandige professional, door de samenleving gebombardeerd tot zelfstandige zonder personeel (dat woordje "zonder" hè?) tot de ZPP-er, de zelfstandige publieke professional (van Christophe van der Maat). Ze bestaan echt: mensen die zelfstandig zijn en bereid zijn een risico met hun werk- of opdrachtgever te delen. Ik heb al bijna 25 jaar geen vast contract en heb twee hypotheken. Door de crisis is dat een molensteen om mijn nek maar het laat zien dat veel argumenten in de reacties op niets gebaseerd zijn.
En o ja Erik (ambt.), externen zijn niet per definitie duur. Ik vraag een bescheiden uurtarief waarin verdisconteerd zit: 12 maanden salaris, 1 maand vakantiegeld, 1 maand eindejaarsuitkering, verlofdagen, bijzondere verlofdagen, opleidingsuren en - kosten, ziekte, zorg, onbetaalde reistijd, sociale verplichtingen et cetera verdisconteerd zit en dan is het uurtarief van een ambtenaar die vergelijkbaar werk doet als ik € 85,02 En twee cent dus ;-) Daar zit dan nog niet in verrekend dat een zelfstandige hogere verzekeringspremies heeft en zijn pensioen ook fors moet regelen. Al met al is een dure externe niet zo'n dure externe. Waarbij we het niet hebben over de voordelen van flexibele inhuur. En ja, ik ben even integer als een ambtenaar.
Kortom, ik ben blij met de knuppel in het hoenderhok van Van der Heijden maar wellicht bekijk ik het vanuit een ander perspectief. Ik krijg namelijk een kwaliteitsprikkel bij de gedachte dat ik "slechts" tijdelijk ben. Dat houdt mij scherp.
Dat is een keuze. En, zoals van der Heijnen stelt, er zijn steeds meer mensen die die keuze maken. Sommigen wellicht gedwongen, maar velen ook met volle overtuiging. Ik heb er in ieder geval nooit spijt van gehad, In tegendeel. Ik denk met weinig weemoed terug aan de tijd dat ik dagelijks op mijn fiets 9-dat dan weer wel-) naar huis reed en me dan bedacht wat die dag me inhoudelijk gebracht had en wat ik had bijgedragen aan de samenleving. Dat was vaak een deprimerende gedachte, want veel tijd was heengegaan met dagelijkse routines, eindeloos en nutteloos vergaderen e.d.
Nu pak ik leuke en interessante klussen, waar ik mijn tanden in kan zetten. Voor mij voelt dat veel beter dan die zekerheid, ook al is die zekerheid gemakkelijker voor hypotheken, doorbetalen bij ziekte, bescherming tegen arbeidsongeschiktheid e.d.
Het is kortom jouw goed recht om voor zekerheid te gaan en elke dag te slijten tussen dezelfde mensen, maar denk niet dat dat voor iedereen geldt!
Ik zit liever en afwisselend tussen enthousiaste positieve mensen met allerlei ideeën dan elke dag tussen de zelfde klagende ambtenaren.
Sommigen vinden het artikel neoliberaal. Etiketten plakken is gemakkelijk, maar vd Heijnen heeft gelijk als hij stelt dat de flexibilisering aan een opmars bezig is, deels omdat de economie zich in die zin ontwikkelt, deels omdat er steeds meer mensen kiezen voor een bestaan als zelfstandig ondernemer.
Dat is een keuze. En, zoals van der Heijnen stelt, er zijn steeds meer mensen die die keuze maken. Sommigen wellicht gedwongen, maar velen ook met volle overtuiging. Ik heb er in ieder geval nooit spijt van gehad, In tegendeel. Ik denk met weinig weemoed terug aan de tijd dat ik dagelijks op mijn fiets 9-dat dan weer wel-) naar huis reed en me dan bedacht wat die dag me inhoudelijk gebracht had en wat ik had bijgedragen aan de samenleving. Dat was vaak een deprimerende gedachte, want veel tijd was heengegaan met dagelijkse routines, eindeloos en nutteloos vergaderen e.d.
Nu pak ik leuke en interessante klussen, waar ik mijn tanden in kan zetten. Voor mij voelt dat veel beter dan die zekerheid, ook al is die zekerheid gemakkelijker voor hypotheken, doorbetalen bij ziekte, bescherming tegen arbeidsongeschiktheid e.d.
Het is kortom jouw goed recht om voor zekerheid te gaan en elke dag te slijten tussen dezelfde mensen, maar denk niet dat dat voor iedereen geldt!
Ik zit liever en afwisselend tussen enthousiaste positieve mensen met allerlei ideeën dan elke dag tussen de zelfde klagende ambtenaren.
Sommigen vinden het artikel neoliberaal. Etiketten plakken is gemakkelijk, maar vd Heijnen heeft gelijk als hij stelt dat de flexibilisering aan een opmars bezig is, deels omdat de economie zich in die zin ontwikkelt, deels omdat er steeds meer mensen kiezen voor een bestaan als zelfstandig ondernemer.
Over armoedige argumentatie gesproken. U praat vanuit uw eigen straatje. Vanuit het mir nichts dir nichts. Selective perception, selective exposure, selective retention. Knuppel in het hoenderhok? Heel fris? Heeft u sedert 1987 onder een tegel gezeten? Er is helemaal niets fris en vernieuwends aan. Het neoliberalisme dateert alweer van 1987, toen Reagan en Tatcher eenzijdig de werkgeversagenda gingen uitvoeren en het meedogenloze angelsaksische kapitalisme de wereld in slingerden. Een sociaal min of meer rechtvaardige samenleving is geen verouderd twintigeeuws model. Zolang graaiers aan de top van het bedrijfsleven en juist in de angelsaksische landen op schaamteloze wijze hun zakken vullen en de inkomensverschillen enorm vergroten (waarbij de middengroepen het loodje leggen) moet men niet aankomen met onzinnige verhalen over hoge arbeidskosten en betaalbaarheid van de verzorgingsstaat (=neoliberale retoriek). Ik wens u ondanks uw grenzeloze naïviteit niet toe tussen uw 50ste en 60ste jaar een of andere lichamelijke aandoening op te lopen waartegen uw zoals vele ZZP 'ers waarschijnlijk niet afdoende bent verzekerd, zodat u op uw oude dag als arbeidsongeschikte zonder enig perspectief op een houtje moet bijten na 40 jaar ploeteren. Overigens ben ik geen hoogleraar, maar docent staats- en bestuursrecht in ruste.
Dat hoge uurtarief is geen reden om zelfstandige te worden, Daar staan immers ook perioden van tegenslag tegenover. En dan houden zzp'ers juist niet hun hand op, Jan,! Geen opdrachten betekent gewoon interen. Tegen arbeidsongeschiktheid kan je je verzekeren, maar tegen erg hoge kosten. Dat is een keuze. Bijstand, zoals jij stelt, is geen optie, ook als je als zzp'er onder bijstandsniveau zou zakken. Dat is geen optie omdat er gen bijstand is voor ondernemers en de huidige bijstand betekent dat je af moet zien van zelfstandig zijn. Bovendien past 'handje ophouden' ook minder bij ondernemende mensen.
Wel een grappig verwijt. Want er is geen beroepsgroep zo vaak ziek als ambtenaren. Om dat te financieren betalen we allemaal belasting.
Ik heb proberen uit te leggen dat afwisseling van werk leuk is (voor wie daar van houdt), uitdaging biedt en meer het gevoel geeft dat je alles uit jezelf haalt. De prijs die je daarvoor betaalt is het afzien van zekerheden.
Er zijn mensen, die liever zekerheden hebben. Dat begrijp ik. Die zitten vooral in vaste banen en in overgrote mate bij de overheid. Er zijn ook mensen, die liever de regie van hun werkende leven zelf in de hand nemen. Die zullen eerder opteren voor het onzekere maar veel leukere bestaan als zelfstandige of ondernemer.
En wat dat zogenaamd hoge uurtarief betreft: zzp'ers zijn vaak godkoper dan vaste krachten, juist omdat je alleen voor productieve uren betaalt. En als het tarief te hoog is, vind je geen opdrachten. Dus dat corrigeert zichzelf.
Wat een onzinnige stereotypen weer. Ik heb een loopbaan van 47 jaar achter de rug met doorlopend een vast dienstverband en heb dus nooit mijn hand behoeven op te houden. Ik zou niet graag alle "zelfstandigen" de kost moeten geven die in de loop van de tijd bij de overheid hebben aangeklopt voor een financiële bijdrage uit het nationale vangnet. Dat heeft ook mij heel wat belastinggeld gekost. Als zeer actief kaderlid van de vakbond kan ik u mededelen dat de bonden zich momenteel zeer sterk maken om voor ZZP'ers een pensioenvoorziening te regelen, omdat deze wijze van oudedagvoorziening verreweg de meest rendabele wijze van beleggen is (voor elke ingelegde Euro krijg je er op je oude dag 4 terug, daar kan geen handelsbank of verzekeringsmaatschappij tegenop). Het enige risico is de onbetrouwbare en graaiende overheid die in het verleden al miljarden heeft ontvreemdt uit het ABP, hetgeen in de marktsector navolging vond ten koste van de bedrijfspensioenfondsen. Uiteraard het optimum van legale diefstal, want pensioen is net als vakantiegeld gewoon uitgesteld loon. Ik heb in mijn lange loopbaan 44 jaar bij de overheid gewerkt (inclusief militaire dienstplicht) , in totaal bij 10 verschillende werkgevers. Zeer afwisselend en in diverse functies, waaronder die van manager. Mijn hele leven doorgestudeerd, eerste graads bevoegdheid in lesgeven behaald, in mijn vrije tijd les gegeven, vakbondsactiviteiten verricht (onder meer individuele belangenbehartiging en medezeggenschap). Kortom, een rijk en afwisselend leven en altijd de schouders eronder. Na mijn open hartoperatie in 2003 nog negen jaar doorgewerkt tot de AOW-gerechtigde leeftijd, half zes 's morgens de deur uit, 's avonds om 21.15 weer thuis en in de intercity de tijd doorgebracht met studeren (in totaal 4 uur per dag). Risico mijden b ij de overheid? Dacht het niet, elk uur heb je te maken met de politieke waan van de dag, waartegen de formele wetgever ooit een speciale regeling (de Ambtenarenwet 1929) bedacht om de ambtenaar daartegen een speciale bescherming te bieden. Die is inmiddels vrijwel weg geërodeerd en gaat binnenkort helemaal op de schop. Dan heb je nagenoeg dezelfde positie als een ZZP'er, alleen doorgaans tegen een veel lager tarief (zeker in goede economische tijden). Het zal alsdan voor de overheid "a hell of a job"worden om nog goed gekwalificeerd personeel aan te trekken, dat bereid is via een vast dienstverband de broodnodige stabiliteit en continuïteit bij de overheid te brengen als betrouwbare ambtelijke onderlaag van het openbaar bestuur om de bestuurlijke bovenlaag op verantwoorde wijze van advies te dienen en de genomen besluiten op een even verantwoorde wijze uit te voeren.
Zo toont ook @Jantje zich tevreden met "slechts" 15 jaar overheid, maar mist hij de erkenning voor zijn werk. Dat begrijp ik volkomen, want de overheid is niet gericht op presteren, dus is er ook geen aandacht voor prestaties binnen die overheid. En dat leidt weer tot het uitblijven van waardering, Voor mij zou dat alleen al een reden zijn om elders emplooi te zoeken. Een mens kan niet zonder waardering.
@Ed schrijft over het nationale vangnet, waarvan veel zzp'ers gebruik hebben gemaakt. Mis ik even iets? Welk sociaal vangnet? Er is er namelijk geen. Het reguliere vangnet is de bijstand, maar dat staat niet open voor ondernemers / zelfstandigen.
@Ed treurt dat de ambtenarenwet erodeert. Maar hij schiet uit de bocht als hij de arbeidsrechtelijke situatie van ambtenaren na de opheffing van de ambtenarenstatus gelijk stelt aan zzp'ers. Dat is grotesk.Ambteanre worden gewone werknmers, want je daar ook van vinden moge, maar geen zelfstandigen.
Tot slot schrihjft Ed iets over vakbondsinspanningen voor pensioenen voor zzp'ers. Dat zal goedbedoeld zijn, en inderdaad ontberen zelfstandigen een behoorlijke pensioenvoorziening. Maar vakbonden gaan van collectiviteiten uit, zzp'ers zijn juist individueel, Dat zijn werelden, die elkaar nauwelijks zullen raken.
Jan is mij voor, want natuurlijk is er voor iedere Nederlander een sociaal vangnet, mits er geen voorliggende regelingen meer zijn. Dat is een sociaal grondrecht, vastgelegd in hoofdstuk 1 van de Grondwet.
De vergelijking van mij van toekomstige ambtenaren en ZZP'ers is een afgeleide. De vakbonden hebben de vergelijking van flexwerkers en reguliere werknemers getrokken tijdens de jarenlange discussie over versoepeling van het ontslagrecht, één van de "zegeningen" van het neoliberalisme. Beiden, werknemer en ZZP'er, zijn dan even rechteloos zodra de (arbeids)markt weer eens gaat haperen.En aangezien er straks geen onderscheid meer is tussen publieke en private werknemers (éénzijdig benoemde ambtenaren en werknemers met een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht), is de vergelijking dus snel gemaakt.
Verder mag men als ZZP'er hopen dat het voor die groep lukt om een pensioenvoorziening te realiseren, want nergens anders zal zoveel rendement (400 %) worden gehaald voor de tweede zuil (=aanvullend pensioen) van de oude dag-voorziening, noch via een verzekeringsconstructie, noch via een belegging bij een handelsbank of een beleggingsmaatschappij. Voor zelfstandigheid koop je niets als je op je oude dag op een houtje moet bijten. Dan blijkt dat er slechts één wereld is, waar de één degelijk opgebouwd aanvullend pensioen heeft en de ander een grijpstuiver naast zijn AOW (eerste zuil) en wellicht een eigen huis (derde zuil). En dan gaat het gif van de jaloezie zijn werk doen. Moeten we met zijn allen niet willen, althans zo denken de bonden erover en daar sluit ik mij als kaderlid met volle overtuiging bij aan.
Ik ben ook al redelijk lang een medewerken bij de overheid. Wat mijn eerste reactie was bij het lezen van het stuk had te maken met "hoezo nou keurslijf?".
Na het lezen van de reacties vraag ik mij gelijk af wie dan het "niet zo leuke" werk gaat doen? Bert doet samen met zijn collega ondernemers alleen werk dat hun aanstaat. Vergaderen hoort daar niet bij begrijp ik. Lastige klanten en vervelend baliewerk is natuurlijk ook niet leuk.
Volgens mij wordt hier weer eens een utopisch wereldvrede model geschetst die zo ver van de waarheid ligt dat het buitenaards zou kunnen zijn.
De ingevlogen ondernemers in de kleine organisatie waarin ik werkzaam ben vliegen met dezelfde vaart weer op en de vergaarde kennis nemen ze mee. Die kennis is dus niet meer van de organisatie, maar wordt als een soort cv meegenomen en doorverkocht bij een volgend "tijdelijk" contract.
En tja, als je een poos op een houtje heb moeten bijten en je hebt weer een klus te pakken, dan is de verleiding om die zo lang mogelijk te rekken wel erg groot toch?
Noem mij nou eens een goed voorbeeld waarbij de markt en de marktwerking het uitstekend hebben gedaan?
Ed, ik hoop echt dat je nog lang actief bent en blijft, een (tegen)woord zoals dat van jou is o zo nodig in deze dwaze tijd van reactief gedrag. Als een stel F'jes met z'n allen achter een bal aanrennen dat is het niveau waarop we langzaam afstevenen. Een standvastige "voice of reasoning", dat is wat de overheid moet zijn, de scheids bij die F'jes.
@Ed, jouw opmerkingen over pensioenopbouw en dat gif straks in de samenleving, begrijp ik. Toch zal het niet eenvoudig zijn om de bonte verzameling van zelfstandigen onder een pensioenregeling te vangen. Ik zou me wel kunnen voorstellen, dat allerlei fiscale regelingen zoals de FOR uitgebreid worden.
@Bob, dat met het vertrekken van externen ook kennis uit organisaties weglekt, of beter gezegd, dat diie kennis niet wordt opgebouwd omdat de organisatie daar niet op stuurt, is een bekend probleem. Dat hoeft niet nodig te zijn: je kan als organisatie kennisopbouw borgen. Het probleem hoeft zich dus niet voor te doen, maar ik geef toe dat het regelmatig gebeurt.
@Bob, het is niet zo dat externen geen vervelende taken willen doen, in tegendeel, men vraagt en wij draaien! Ik bedoelde met die opmerking over die vergaderingen alleen maar te zeggen, dat de overheid geteisterd wordt door een cultuur van eindeloos vergaderen. Dat zie je nergens, behalve in overheidsland. En ook in de gesubsidieerde sector, maar die lijkt qua cultuuur op de overheid. Zelden leiden die vergaderingen ook nog tot acties. Ambtelijke organisaties zouden veel goedkoper kunnen werken als ze de volgende regels in acht nemen:
1. beperk het aantal overleggen, in aantal en duur;
2. zorg dat elk overleg een doel heeft en dat doel ook gehaald wordt inclusief actielijst;
3. laat alleen die mensen toe tot dat overleg, die ook iets kunnen betekenen om dat doel te bereiken.
Externen zullen zelden deelnemen aan die oeverloze vergadersessies, waarmee veel ambtenaren van schaal 10 en hoger hun dag vullen. Alleen al daardoor zijn zij veel productiever.
Tot slot, @Ed, de Bbp. Die bestaat inderdaad, maar die is er alleen voor ondernemers die failliet dreigen te gaan. Niet voor zelfstandigen die enige maanden geen inkomsten hebben, maar nog wel wat vermogen kunnen opeten, ook al was dat eigenlijk voor het pensioen bedoeld. De Bbp werkt anders dan de bijstand, De bijstand kan je gewoon aabvragen, als je aan de criteria voidoet, en de politiek discussieert al enige tijd of en zo ja welke tegenprestatie je mag verwachten, Voor de Bbp moet je kunnen aantonen dat je het niet meer redt door de boekhouding van de afgelopen jaren te overleggen, moet je kunnen aantonen dat jouw bedrijf op zich kansen heeft e.d. Dat is allemaal begrijpelijk, maar dat betekent ook dat zzp'ers alleen als ze echt verzuipen Bbp zullen aanvragen. In de meeste gevallen kiest de zelfstandige in tijden van tegenspoed het (fors) snijden in uitgaven, hat aangaan van een lening bij de bank of bij derden, het verkopen van zijn huis, bijbaantjes nemen die nog iets opleveren e.d. Het is niet voor niets dat er allerlei particuliere broodfondsen ontstaan: die springen in dat gat.
Dat vind ik maar moeilijk te geloven. Veel zzp'ers zitten in de zogenaamde 'overlevingsmodus', technisch gezien zijn ze werkeloos en via allerlei zzp constructies probeert men een inkomen bij elkaar te schrapen. Helaas in 1 jaar tijd al twee zzp'ers heen kunnen sturen aangezien ze tijdens werktijd aan het hengelen waren naar andere tijdelijke contracten en/of niet konden waar maken hetgeen ze beloofden. Ik zal niet beweren dat 'vaste' medewerkers zulke uitblinkers altijd zijn maar men dient zorgvuldig het 'kaf' van het koren te scheiden in zzpland. Wie kiest er bewust voor (of lees: wie heeft zijn hypotheek al kunnen regelen in een vast dienstverband of hinkelt mee op de vaste baan van de partner?) en wie wordt ertoe 'gedwongen'?