Opvattingen integriteit toen en nu

Opvattingen over integriteit zijn aan verandering onderhevig. Wat in de ene periode volstrekt geaccepteerd is, is dat in andere tijden niet. Dat blijkt uit publicatie In opspraak. Leren van integriteitskwesties. Auteurs Patrick Overeem van de Vrije Universiteit Amsterdam en Toon Kerkhoff van de Universiteit Leiden bekijken in het boek wat wij kunnen leren van integriteitskwesties in het Nederlandse openbaar bestuur in de periode 1945 tot aan nu. 

Het boek is een feest van herkenning van zo’n beetje alle bekende integriteitsschendingen in Nederland. Zoals de loodsenaffaire, met 82 veroordelingen het grootste corruptieproces ooit in Nederland. Het schandaal, dat uitkwam in 1966, draaide rond financiële transacties in de loodsensector in IJmuiden en Amsterdam. De loodsen – ambtenaren – accepteerden van de kapiteins van schepen een extra vergoeding voor het binnenhalen van hun schepen. Een fooi, zeiden zij. Maar wel een van in totaal 1,75 miljoen gulden. De loodsen vonden dit geen corruptie, maar traditie.

Hetzelfde argument brachten de Amsterdamse marktmeesters naar voren in 2016. Zij lieten de marktkooplieden extra betalen voor een goed plekje op de markt. Geen fraude, vonden ze, maar ‘koffegeld’. De auteurs betogen dat publieke waarden en opvattingen over goed en slecht bestuur continu veranderen. Maar meestal blijkt toch dat degenen niet zozeer de normen en waarden in verschillende tijdsperioden van elkaar afwijken, maar vooral de normen en waarden van degenen die ervan profiteren en de rest van de samenleving.

‘In opspraak. Leren van integriteitskwesties’ staat als download op de site van het CAOP.