Ziek van de werkdruk

Onderzoek naar gezondheid van ambtenaren

Over het algemeen is de ambtenaar goed tot zeer tevreden over zijn gezondheid, zowel op lichamelijk als mentaal vlak. Maar 2 procent zegt dat de gezondheid (heel) slecht is. De rest zit er tussenin. Bijna acht op de tien ambtenaren bestempelen de eigen fysieke gesteldheid als goed. Nog positiever is de ambtenaar over zijn geestelijke gesteldheid: 86 procent beoordeelt die als goed.

Dat blijkt uit onderzoek van I&O Research in opdracht van Binnenlands Bestuur in samenwerking met zorgverzkeraar IZA onder ambtenaren en niet-ambtenaren. De verschillen tussen beide groepen werknemers blijken op het vlak van gezondheid en welbevinden niet groot; ze blijven beperkt tot één, hooguit een paar procent. Ambtenaren beschrijven zichzelf vooral als ‘gelukkig’, ‘levenslustig’ en ‘kalm’. Twaalf procent voelt zich vooral uitgeblust en 8 procent somber. Onder werkenden uit andere beroepsgroepen is hetzelfde beeld zichtbaar.

Ondanks de positieve beoordeling denkt 85 procent van de ambtenaren wel dat ze de eigen gezondheid verder zouden kunnen verbeteren. Het positief benaderen van de gezondheid kan door grenzen te stellen op het werk, meer tijd voor jezelf te nemen en meer te sporten en te bewegen. ‘Zeven op de tien ambtenaren horen wel eens van hun partner, familie of vrienden dat zij iets moeten doen of laten om een betere gezondheid te krijgen of te houden. Dit zijn vooral adviezen die werkgerelateerd zijn, zoals geen werkmail lezen thuis. Dat speelt in andere beroepsgroepen minder’, aldus onderzoeker Roy van der Hoeve.

Beter management
Maar ook de werkgever zou meer kunnen doen om de werknemer gezonder door het leven te laten gaan. Onder ambtenaren speelt dat sterker dan onder werkenden uit andere beroepsgroepen. De meeste gezondheidswinst is volgens de ambtenaren te halen als de werkgever zorgt voor een verlaging van de werkdruk en zorgt voor een betere leiding. De ontevredenheid over de werkdruk en het management blijkt vooral in de publieke sector relatief veel voor te komen. Bij niet-ambtenaren speelt die onvrede ook, maar toch aanzienlijk minder – respectievelijk 41 tegen 33 procent en 40 tegen 28 procent. ‘We zien dat flexibiliteit in het werk zorgt voor meer werkplezier bij ambtenaren. Maar dit zorgt ook voor een verhoogde werkdruk. Deze verhoogde werkdruk is deels veroorzaker van ziekteverzuim onder ambtenaren.’

‘Ambtenaren zien hier een belangrijke rol weggelegd voor hun werkgever; die zou in hun ogen de werkdruk moeten verlagen en beter leiding kunnen geven.’ Zo vindt bijna twee derde van de ambtenaren dat een werkgever een gezonde leefstijl bespreekbaar moet maken. Ook het gratis aanbieden van een gezondheidscheck is voor zes op de tien iets waar de werkgever mee over de brug moet. Ambtenaren zien hier meer dan in andere beroepsgroepen een rol voor de werkgever. En dat geldt ook voor het aanbieden van een cursus mindfulness of stoppen met roken en het aanbieden van gratis fitnessabonnementen.

Ziektepreventie
Per saldo doet de werkgever volgens de ambtenaren wel voldoende voor de gezondheid van de werknemer, maar het kan altijd beter. De werkgever blijkt zich namelijk vooral bezig te houden met re-integratie na ziekte en het creëren van een gezond en veilig werkklimaat.

De focus ligt wat minder op duurzame inzetbaarheid – stimuleren gezondheid, betrokkenheid en ontwikkeling medewerkers – en ziektepreventie. Ambtenaren vinden dat, in tegenstelling tot werknemers uit andere beroepsgroepen, vaker onvoldoende. Ambtenaren blijken zich iets vaker ziek melden, maar minder lang. Verhoudingsgewijs meer ambtenaren hebben zich in de afgelopen 12 maanden ziek gemeld dan werkenden in andere beroepsgroepen, respectievelijk 51 en 46 procent. Ambtenaren die zich ziek hebben gemeld, waren gemiddeld 19 dagen afwezig. Onder andere beroepsgroepen was dat 22 dagen.

De voornaamste oorzaak voor het ziekmelden is griep of verkoudheid. In die zin verbaast het niet dat verreweg de meeste ziekmeldingen in de winterperiode (41 procent) worden gedaan. Voor één op de vijf ambtenaren was het ziekteverzuim ook (deels) werkgerelateerd en dan voornamelijk door werkdruk en in minder gevallen door conflicten of werkinhoudelijke aspecten.

Ambtenaren sportief
Ontspannen doen werkenden (ambtenaren en niet-ambtenaren) vooral door films, series of andere tv-programma’s kijken. Ook wandelen, slapen, lezen en sporten zijn veel genoemde manieren om te relaxen. Opvallend is dat ambtenaren ter ontspanning veel meer sporten (56 procent tegen 40 procent) en minder gamen (8 om 12 procent) dan niet ambtenaren.

Verantwoording
I&O Research voerde van donderdag 3 tot en met zondag 13 november 2016 een online onderzoek uit onder burgers en ambtenaren. In totaal deden 2.534 ambtenaren die werkzaam zijn bij gemeenten, provincies, waterschappen, het rijk of uitvoeringsorganisaties mee aan het onderzoek. Ook hebben in totaal 2.476 werkenden uit andere beroepsgroepen de vragenlijst ingevuld. In totaal hebben dus ruim 5.000 personen de vragenlijst ingevuld.